a) Một Tăng hay một chúng là 4 vị sư.
b) Một Tiểu Giáo hội Tăng già là 20 vị sư.
c) Một Trung Giáo hội Tăng già là 100 vị sư.
d) Một Đại Giáo hội Tăng già là 500 vị sư.
Trong đó chỉ có một chức Khất sĩ mà thôi, chớ không có phân chia giai cấp chi cả. Những ai đắc quả A-la-hán, hay Bồ tát, có trí huệ, đạt quả linh, đức hạnh lớn, thì được người ta tôn trọng. Trong đạo không có tính tuổi lớn, nhỏ, nhiều, ít, theo đời. Tùy theo kẻ xuất gia sau trước, kể từ ngày quy y thọ giới, thì giáp năm tính là một tuổi. Bởi kẻ chết bên đời, sanh qua bên đạo, chết bỏ cõi ác, cõi thiện mà sanh vào trong đạo giải thoát, nên tính theo tuổi giải thoát thôi.
Người mới xuất gia nhập đạo, phải theo thầy, ở chung trong Giáo hội 2 năm, kế đi tách riêng một mình 2 năm nữa. Trên 4 năm được thâu một người tập sự. Trên 6 năm mới được thâu nhận một đệ tử và một người tập sự. Được trên 12 năm tách ra đi lập đạo riêng, dạy số đông.
Trên 6 năm gọi là Đại đức. Trên 12 năm gọi là Trưởng lão. Hai bậc này phải có đủ đức hạnh do Giáo hội chứng minh cho phép. Trong Giáo hội, ai lớn tuổi đạo được đứng, đi, ngồi trước; ai nhỏ tuổi đạo phải theo sau. Từ khi Giáo hội đã được đủ 20 vị rồi, thì những ai xuất gia sau này phải tập sự với một vị sư trong 2 năm. Ở trong giữa Giáo hội, kêu gọi là nhập thai trong bông sen (chính hoa sen là Giáo hội Tăng già, là ngôi vị của đức Bồ tát hay Phật, là Giáo chủ. Giáo hội Tăng già lớn gọi là tòa sen lớn). Sau 2 năm tập sự đủ nết, hạnh thanh tịnh và thiện căn phước đức nhơn duyên mới cho thọ quy giới, nhập chúng sau hàng Khất sĩ, bấy giờ mới được gọi là bình đẳng).
Trong đạo: Các sư chỉ làm thầy đỡ đầu, tiếp dẫn, truyền giới chứng minh tạm cho mỗi vị mới xuất gia, chớ chúng sanh là bình đẳng. Không có danh quyền chi cả.
Người tập sự phải từ 18 tuổi sắp lên và từ 20 tuổi mới được thọ giới Khất sĩ 250 giới. Chứng minh cho một người tập sự phải có đủ 4 vị sư trên 2 năm. Và khi cho thọ giới Khất sĩ phải có đủ một tiểu Giáo hội 20 vị sắp lên, chứng nhận minh bạch, thiếu một vị cũng không được. Khi đó, phải có một vị sư đứng ra giới thiệu, xin giùm với Giáo hội, một vị sư truyền thọ quy giới cho, và phải có một vị Đại đức hay Trưởng lão, Thượng tọa đứng ra bảo đảm dạy dỗ. Lúc ấy, tất cả Giáo hội đều phải ưng thuận hết; nếu có một vị sư bất bình thì sẽ không được thâu nhận.
(Ni lưu, cách thâu nhập đạo cũng y như Tăng, mà mỗi khi thâu nhận một người tập sự, phải trình diện với một Tăng (4 vị) liền trong lúc ấy. Cho thọ giới một nữ Khất sĩ, phải do Giáo hội Tăng xem xét mới được).
Trẻ nhỏ dưới 18 tuổi không được thâu nhận cho tập sự; vì đạo Phật là đạo giác ngộ, của bậc già đủ trí. Đúng phép của sắc thân, thì người 48 tuổi là tuổi tập sự; 50 tuổi là tuổi xuất gia, Thinh Văn; 54 tuổi là tuổi du hành, Duyên Giác; 60 tuổi là tuổi làm Bồ tát; 66 tuổi là tuổi đi giáo hóa cả chúng sanh; 72 tuổi là tuổi Như Lai Niết bàn nín nghỉ.
Người xuất gia nhập đạo cũng giống như gia đình, xã hội cõi thế. Chính Giáo hội Tăng già mới là một đại gia đình hạnh phúc, một đại xã hội hiền lương. Chính Giáo hội Tăng già là giáo lý muôn năm, cõi sống của những ông già kinh nghiệm không còn tư riêng nhỏ hẹp, sống với cả chúng sanh chung, từ bi trí huệ, thanh tịnh trang nghiêm, đức hạnh đầy đủ. Giới luật Tăng già là miếng đất Tịnh độ, xứ an lạc của mỗi vị Phật; nơi đó thâu, chứa, rước, độ chúng sanh, dạy tu cho mau đắc quả! Cõi ấy dầu bao nhiêu, nhiều ít, ai ai, cũng không có sự tranh cãi rầy rà, ai nấy tự lo tu học lấy mình, không hay dòm ngó, không có danh lợi chen đua, khi đã thấu lý đạo rồi, thì lại xót thương muôn loại, mà chẳng còn sở chấp riêng mình. Người người đều biết hạ mình tôn trọng lẫn nhau trong tâm bình đẳng, hẳn thật yên vui.
Từ khi mới theo tập sự với một vị sư, dưới sự đùm bọc che chở của vị sư đỡ đầu, cũng như nhập thai trong hoa sen có được pháp danh thọ ký. Đến khi được xuất gia thọ giới là mới sanh ra trong giữa tòa sen. Thầy đỡ đầu như mẹ, thầy tiếp dẫn là cha, kế đó Tăng chúng như quyến thuộc chủng loại. Nhờ đó được lớn lên Đại đức, có đệ tử như con, thành Trưởng lão là già, lập đạo giáo riêng là gia đình, xã hội khác, để dắt dẫn cả chúng sanh chung. Ấy mới là gia đình, xã hội, thế giới chơn thật vĩnh viễn tốt đẹp, riêng toàn là của những bậc đại hiền kia vậy.
Những ai vào trong giới luật của Giáo hội Tăng già rồi, thì chẳng bao lâu sẽ bổ xứ đi làm Phật, giáo hóa chúng sanh ở những nơi khác nữa.
Vào đó không còn ai muốn thối chuyển trở ra để làm chúng sanh. Chính giới luật xứ Phật, gương sen! Những ai đã được ở vào trong ấy, không còn lo sợ dính dơ bùn bụi trong giữa cõi trần.
Giáo hội Tăng già: Luôn luôn đi du hành, chớ không ở một chỗ quá ba tháng. Khi đi, đi bộ cả Tăng đoàn, để cho được sự học hành khắp xứ, đủ hạng người và quý nhứt là sự giải thoát chỗ ở một nơi, để dứt bỏ tham sân si ái dục dễ dàng, vì chính nguyên nhân của sự giải đãi, mất đức và phạm giới là bởi ở một chỗ vậy. Trừ ra những kẻ già bịnh mới ở lại nghĩ dưỡng nơi tịnh xá và giữ chừng; cho Giáo hội sau này có chỗ trở lại. Vị sư ở một chỗ, có bổn phận phải dạy dỗ cư gia, kêu là Bồ tát trụ xứ.
Tại chỗ trụ: Trong đó có nhà tịnh xá, xây tháp thờ pháp của chư Phật quá khứ. Tháp phải mười ba từng (vì đức Như Lai là ngôi vị thứ 13 của chúng sanh tiến lên từ nấc), tháp phải mở trống bốn cửa. Nơi đó chỉ để kinh sách hoặc cốt tượng Phật. Tháp bề cao 3m, nhưng rộng vuông 1m80. Tịnh xá phải 8m, vuông bốn phía, hình bát giác. Có nhà giảng thuyết pháp, góc vuông 16m. Có nhà độ cơm nghỉ mát, bề ngang 8m, bề dài 16m (ba cái này gọi là Tam bảo), và có nhà thờ riêng cho cư gia, bề dài 8m, bề ngang 4m.
Phía trước, bên trái có nhà thiện nam, bên mặt có nhà tín nữ. Phía sau, bên mặt có cốc nghỉ chơn cho Ni lưu, bên trái có cốc của Tăng. Có hồ sen, núi đất, có ao rạch hoặc suối, có cây cao bóng mát gió thanh, xa nhà bá tánh trăm thước, trống trải giữa trời, không trồng bông trái. Xa núi, xa chợ, cảnh giữa vườn rừng, đó mới là thiền định đáng làm chỗ trụ. Đất rộng trăm thước, không thú dữ, xa tôn giáo, tránh binh gia, gần xóm người hiền, tránh xa trộm cướp, chẳng cận đường đi, không xây tường gạch, nóc ngói, chỉ cất dùng cây, ván, lá. Cốc phải lót sàn, xa mồ mả trăm thước. Nhà tiêu hướng Đông-Nam, nhà tắm phía Tây-Bắc, nhà bếp để hờ nấu nước, thuốc, phương Đông-Bắc. Chỗ để đồ vật Giáo hội tại Tây-Nam. Mặt tiền Tam bảo ngay phía Tây, lưng trở lại Đông; thiện nam phương Nam, tín nữ phương Bắc. Có cốc Tăng ở chung quanh, có hàng rào cao hai thước làm ranh. Thiện nam, tín nữ, Ni lưu chẳng được nghỉ đêm trong vuông chùa cổng rào, sáng 7 giờ mở ra, chiều 5 giờ đóng lại, để yên cho các sư tu tịnh.
Tại chùa: Những ngày 30, Rằm, mùng 8, 23, các sư có nói pháp cho cư gia, mỗi ngày phải học luật, sám hối, làm công, học pháp từ 3 giờ tới 4 giờ chiều. Mỗi buổi sáng phải đi khất thực từ 8 giờ đến 9 giờ. Trưa 11 giờ độ cơm và đọc kinh tới 1 giờ; khuya, chiều, sáng lo tu tịnh.
Tại chùa: Các sư còn có phận sự phải dạy học chữ quốc ngữ (Hán Việt và Nôm Việt cho tập sự kém chữ). Hoặc dịch sách in kinh cho Giáo hội Tăng già đi du hành, và dạy cho bá tánh sự tu tập.
Tăng chúng phải giữ thứ lớp trật tự màu sắc y bát đồ đạc cho giống nhau. Những ai muốn đi tách riêng tìm chỗ vắng tu tịnh, phải có lệnh Giáo hội cho phép và xem xét kỹ lưỡng, phải cho được trên hai năm thọ đại giới, phải có đủ hạnh, phải chịu khổ cực mới được.
Kẻ ở trong Giáo hội Thinh Văn, gọi là Hữu dư Niết bàn.
Kẻ độc thân Duyên Giác, gọi là Vô dư Niết bàn.
Kẻ bổ xứ giáo hóa lập đạo riêng, gọi là Đại Niết bàn.
Đến chơn như yên nghĩ mới gọi là Vô thượng Đại Niết bàn.
Người tập sự phải hầu thầy và làm công cho Giáo hội, thờ kính các sư để trau giồi thiện căn phước đức nhơn duyên, vừa để cho các sư xem xét tánh hạnh lâu ngày.
Tại chùa, các sư không đi đám tụng kinh; thỉnh thoảng, vì tình cận sự của cư gia, các sư đến thăm bịnh, để nói pháp an ủi mà thôi. Khi có trai tăng, cầu siêu; các sư mới đọc kinh chú nguyện! Thường ngày thì các sư đọc kinh cầu nguyện chung cho cả chúng sanh sau buổi cơm ngọ; khi rảnh, các sư đọc, học kinh để mở trí tham thiền. Và luôn chú nguyện cho chúng sanh trong mỗi lúc, để mở mang trí huệ và tập tâm từ bi tinh tấn.
Sư trị sự ở tại chùa: Có phận sự phải thâu cất giữ y bát, đồ vật dụng cho Giáo hội, lo sắp đặt chỗ nơi cho các sư ở xa mới tới, và chỉ bảo cách cúng kiến cho cư gia, sắp đặt trật tự cho Giáo hội. Ở tại chùa khi nào có công việc làm nhiều, nên chi ai đem đến dâng đổ điểm tâm sáng thì các sư được dùng, bằng không có là thôi, chớ không tự nấu luộc, không được hỏi xin.
Các sư lữ hành đi đường xa khi bịnh yếu cũng được như vậy. Bởi ăn đồ chay thiếu chất bổ, nên chi buổi sáng, nếu có cư gia đem đến họ, thì các sư cũng được dùng, vì sự ăn chay đi bát ít ai cúng được thức ăn tử tế. Ấy bởi sự bất cập của bá tánh mà phần nhiều các sư chỉ nhận được bánh trái đơn sơ, không đủ sức khỏe cho lâu ngày. Vậy nên buổi sáng không cấm hẳn, nhưng vị sư nào nhịn không độ sáng thì lại tốt hơn, vì để rảnh trí tham thiền. Còn những ai làm công việc nhiều, dùng thêm buổi sáng thì khi nào có mới độ, không thì thôi; không được để dành đồ ăn cách đêm.
Trong Giáo hội Tăng già: Ở tại chùa phân chia theo ngăn ranh thứ tự:
Tập sự ở theo phía tập sự.
Khất sĩ ở chung theo phía Khất sĩ.
Chỗ học hành, nghỉ ngơi, tiêu tắm khác nhau. Ban ngày thì trò nào theo thầy nấy, mỗi trò nhỏ phải có theo một vị sư.
Chính giới luật của Giáo hội Tăng già là xứ Tây phương Tịnh thổ, Cực lạc, an dưỡng của chúng sanh, là thế giới tinh thần hay viên ngọc quý trong giữa cõi trần, cũng là trường học Ta bà của vũ trụ, chiếc thuyền bè giữa biển, hay nhà an lạc nơi giữa chợ v.v… Trong đó có lan can, lưới, cây quý báu, đạo tràng như ao, pháp Bát chánh như nước, giáo lý như cát vàng, lẽ chánh đẳng chánh giác như mặt đất lưu ly, tứ chúng như mé ao, các bậc trí huệ như hoa sen, chơn lý sáng như hào quang, sự giảng giải nói ra như mưa hoa tuôn rưới, cõi sáng rỡ quang minh chánh thiện, không chút đen tối ác tà, tiếng dữ lời thô không còn. Tăng chúng thanh nhã, áo vàng phất phơ bay lượn; cõi êm ái lặng trang, không chó sủa, không mèo kêu, không gà gáy, trên chim hót, dưới cá lội. Nhà không có cửa, ngoài đường chẳng lượm của rơi, không tiền, không gạo; kỳ hoa, dị thảo, bửu quả trổ sanh, cõi bất thối vô sanh, Tăng chúng số trội không lường đếm.
Mỗi ngày có gió rung khua là nhơn duyên giảng luận đạo lý, tiếng pháp nhiệm mầu, thanh tao hay diệu, hơn cả nhạc trời. Bảy bậc giác ngộ như chim nói pháp. Nơi cõi ấy chỉ biết có Phật Pháp Tăng, dân chúng niệm mãi không nhàm, vào đó chỉ lo ăn học, cõi thế sự xa mất biệt hình. Tưởng ăn có ăn, là đúng giờ đến buổi, vừa nhớ ra, là đã có kẻ hộ bát cúng dâng. Tưởng mặc có mặc, là mãn năm áo rách, vừa nhớ ra, là đã đến kỳ đổi thay áo. Muốn tắm tới đâu có nước dâng lên tới đó, là muốn thấm nhuần đạo lý, tắm nước pháp tới đâu, có người xối dạy, dâng cho tới đó. Người hiểu đặng chơn lý, nhập định hoặc một ngày, hoặc đến bảy ngày, sẽ có thần thông, vào địa vị Phật Thánh khác nào nhờ bậc ấy rước đưa. Thế cho nên, kẻ đã hiểu ra, mau liền giải thoát, chết bỏ cõi đời, sanh qua nhà Phật. Kẻ đã sanh, kẻ đang sanh, kẻ chưa sanh. Đạo mà có trong đời, thì ai ai rồi cũng sẽ giác ngộ vãng sanh lần, để xa lánh cõi đời ác trược. Còn ai mà chẳng muốn vãng sanh đến cõi giải thoát trói trăn phiền não của điều thiện ác, là xứ của những bực trong sạch ông già.
Những ai muốn xuất gia, trước phải hiểu thông luật đạo, thuộc lòng Tứ y pháp, mười giới và những bài kinh cúng nguyện, mới được cho vào tập sự, giữ hạnh và tham thiền, sau 2 năm thuộc giới bổn, tinh tấn không phạm giới, tham thiền được ấn chứng và trọn lễ hầu thầy, mới được cho xuất gia nhập đạo.
Khi còn tập sự phải học hỏi cho biết tên tuổi lịch sử của thầy, của vị Giáo chủ, của các bậc Trưởng lão, Đại đức; phải biết mục đích của mình, tôn chỉ của đạo và phải nhớ ngay mình vào đạo. Nhứt là cần hiểu biết giáo lý của y bát, sự đi xin và ăn chay. Và tại sao mình lìa bỏ cảnh thế?
Người nhập đạo phải không bịnh hoạn, và phải được trong sạch các nhơn duyên của đời. Phải cho đủ trí, phải hiểu biết các bộ phận trong thân của mình.
Khi thọ giới thì phải một lần một người, mau lắm cũng bảy ngày mới cho tập sự. Ai muốn xin xả giới về thế cũng phải xả lần từ mười giới, tám giới, năm giới, đủ bảy ngày mới trở ra luôn, và khi trở vào cũng phải thọ giới lần từng bực.
a) Phép đi khất thực chỉ từ một tới hai người mà thôi, trừ khi nào đến xứ lạ, một hai ngày đầu đi chung cho biết đường xá, đi từ người cách khoảng 2 thước.
b) Khi đi lấy cơm, hoặc đi trai tăng tại nhà cư sĩ thì được đi chung, đi một hàng một, cách nhau 2 thước tây, ai lớn tuổi đạo đi trước, tập sự đi sau.
c) Tại tịnh xá có ban cư sĩ hộ pháp, hoặc có nhiều người xin cúng dường luân phiên giáp ba mươi ngày trong mỗi tháng, thì Giáo hội nếu đông chia ra: phân nửa Tăng đi khất thực, phân nửa Tăng nhận cúng dường trọn bữa ăn.
d) Tốt hơn là mỗi người hàng ngày đều phải đi bát, ban hộ pháp chỉ hộ thêm sau khi đi về.
đ) Khi đi khất thực, nếu ai về không kịp ngọ, lỡ quá trưa thì phải độ nơi chỗ vắng, gốc cây, xa đường lộ, phố xá, chợ đông. Phải tránh những chỗ dơ dáy bụi bặm, cấu trược ồn ào, vì thế sẽ làm nhẹ thể pháp Phật.
e) Đi bát không được vô chợ, hoặc đứng phía góc chợ, hoặc chen lấn chỗ đám đông. Nên phải đi vào trong xóm và các đường lộ xa chợ.
f) Mỗi đường có thể đi ba ngày, đi xa không quá ba ngàn thước.
g) Bận đi phải đi luôn, bận về nếu thiếu thì đứng trước cửa từ nhà (ngoài đường, chớ không được vào thềm), mỗi nhà đứng năm ba phút theo thứ tự.
h) Khi bát còn lưng, thì ôm quá tay trái gần trước bụng, lúc đầy rồi phải để vào túi, phủ nắp lại, quảy phía tay mặt, không nhận nữa.
i) Không nhận lãnh đồ vật để trong túi, ngoài bát, hoặc trên nắp bát.
k) Không được nhận tiền, gạo, không được nhận đồ ăn mặn, khi người đem đến cúng, mình có thể hỏi thêm chay hay mặn, đó là gương dạy thiện cho người.
l) Không được đi vào nhà ai, khi đi khất thực. Nếu phải đi viếng ai, hoặc có việc của Giáo hội sai, thì đi lại ngay nhà người ta trước, bát mang chớ không ôm, bận về mới ôm ra đi xin mà trở về.
m) Không được đứng lại uống nước, hay đại tiểu khi đi khất thực.
n) Bát nếu ôm trần thì được nhận, bát mang trong túi cấm thâu nhận.
o) Không được ngó mặt thí chủ, hoặc nói chuyện quá năm sáu câu.
ô) Ai có hỏi đạo giữa đường, thì kiếm gốc cây ngồi nói, hoặc hẹn sau khi độ cơm rồi sẽ nói, hoặc mời người đến ngay chỗ ngụ, hoặc để ngày khác người thỉnh cúng dường tại nhà có Tăng đông, có cư sĩ nhiều sẽ nói.
ơ) Khi đi khất thực, ai muốn cúng hoặc thí gì tự ý, bao giờ người hỏi sẽ chỉ dạy, bằng không thì thôi, chớ chê khen bắt lỗi ép buộc người ta.
p) Nếu biết cơm có dính lỡ đồ ăn mặn, thì khi về phải cho người khác, chớ không được dùng, bằng khi túng ngặt, phải gụt rửa sạch mới được dùng.
q) Khi đi khất thực phải trang nghiêm hòa huỡn, ngó ngay xuống, ngó xa hai thước, chớ ngó liếc hai bên, chớ tìm lóng nghe chuyện người nói, tâm phải niệm Phật.
r) Đừng vừa đi vừa nói chuyện, chỉ chỏ, muốn qua đường quẹo phải đứng lại xoay mình, chớ đừng đi tắt xéo.
s) Mỗi khi có chuyện gì thì phải đứng lại, có ai cúng thì chỉ lại người sau, cho để bát trước.
t) Ngày nào ai đi bát đường nào, phải sắp đặt trước tại chùa, chớ đừng ra đường lộn xộn.
u) Khi đi khất thực, ngoài món ăn ra, không nhận món chi ai gởi hết. Hãy bảo người đem lại các chùa kia.
Ai nói gởi cúng Phật thì không được nhận, hãy nói: “Tăng chỉ là người tu đi xin ăn mà thôi”.
ư) Đồ ăn rồi nếu còn dư phải cho hết, không được để dành.
v) Đồ khất thực trước phải độ trước. Đồ cúng dường sau phải độ sau.
x) Khi đi khất thực không được chống gậy, mang giày, che dù… Phải mặc áo chừa cánh tay mặt, đầu trần, chơn không, phải mặc vấn thượng y trùm kín.
Tăng phải đi từ hai người sắp lên (Ni đi phải bốn người sắp lên).
Không được ở đêm nơi nhà cư sĩ, trừ khi có tai nạn kíp, được ở một đêm thôi. (Người xuất gia rồi, chẳng đặng trở về nhà, chẳng đặng biết quyến thuộc riêng, chủng tộc riêng, mà xem tất cả là chúng sanh chung. Người tập sự có thể 3 tháng về một lần, giáp năm về một lần, 2 năm về một lần. Về ban ngày, mỗi lần chừng hai giờ đồng hồ, đi với bốn vị sư). Chớ dòm ngó đồ vật hai bên, chớ ngó ra phía sau. Phải ngồi ngay giữa, day mặt ngó ra. Khi vào phải có người thỉnh 3 lần; một lần ngoài đường, một lần trong sân và một lần trước cửa.
Không có ghế riêng thấp thì chẳng đặng ngồi. Nếu thấy chủ nhà ngồi ván ghế cao, ăn thịt uống rượu, đi guốc giày, để đồ dằn mạnh, thì phải kiếu ra về.
Không được hỏi thăm tuổi tác, tên họ, mạnh giỏi, làm ăn dua bợ theo kẻ thế. Nhà nào không có đàn ông rước thì chẳng đặng vào (Ni cô nếu không có đàn bà rước thì chẳng đặng vào). Biết nhà không ưa chớ nên vào. Vào nhà cư gia không quá hai giờ đồng hồ. Nhà không ghế riêng cho nhà sư, thì ngồi trên đất hết thảy, hoặc đứng. Còn giường ván của cư gia chẳng được phép ngồi.
Phải tránh thị phi tai tiếng. Chớ nói cười cao giọng, chớ ngó mặt ai. Chớ tôn trọng sắc thân vật chất của người.
Phải có mặc vấn y thượng kín đáo đoan trang, cử chỉ thanh cao, nói năng chậm rãi, mắt ngó ngay xuống, chớ ở lâu, hãy sớm liệu ra về.
Trong khi ăn: Ngồi bán già, bát để trước mặt, sát chân; canh, bánh trái để ăn sau, cơm đồ ăn phải trộn lại cho đều, khi bịnh mới để riêng từ món. Tay trái ôm bát, tay mặt cầm muỗng không rời. Muỗng múc tém gọn, miệng không hả lớn. Đừng hả miệng trước, chớ cho rớt cơm hoặc lào thào. Nhai chớ hở môi, nhai cho thật nhuyễn và chậm rãi. Đang khi nhai chớ múc muỗng khác, chớ làm xao động. Cơm, đồ ăn rớt phải lượm bỏ vào bát (nếu lấm dơ phải lượm để riêng). Đang khi ăn chớ nói chuyện, chớ ngó liếc, ăn chung Giáo hội phải một lượt hòa chúng. Ngồi phải ngay lưng, đầu hơi khom cúi. Mắt ngó xuống ngay tách nước trước mặt cách năm tấc. Muỗng cơm đưa lên tới miệng, chớ khom đầu. Khi ăn múc chi độ nấy, chớ lực chọn món ăn.
Ăn rồi phả rửa tay, miệng ba lần mới uống nước. Bát ai nấy rửa. Trước khi ăn, cúng dường chú nguyện, khi ăn rồi đọc kinh cầu nguyện. Cách ngồi ăn phải phân minh thứ lớp. Tập sự theo tập sự, Khất sĩ theo Khất sĩ. Ngồi cách một chỗ ngồi, ăn chớ để dư thừa, phải nhắm chừng sớt ra cho ai trước khi ăn, chớ ngồi ăn chung với cư sĩ, chớ ăn tại chỗ thờ Phật, chớ ăn chung với Ni lưu.
Trai tăng phải từ bốn vị sư. Ăn chớ chấp mùi vị, chớ quá no. Bịnh phải tự cữ ăn.
Áo chăn có thứ lớp, chớ lộn xộn. Tăng mặc nửa ống chân (Ni ngang mắt cá), mặc xếp phía trước. nếu có rách vừa bằng ngón tay là phải vá lần, đừng đợi rách lớn. Màu lợt phải nhuộm sậm lại. Chăn áo ba ngày phải giặt. Thượng y nửa tháng phải giặt, chớ để mùi hôi. Dính dơ phải cắt bỏ vá lại.
Nói rất ít, ngậm miệng cắn răng, tìm cách tránh nói, cực chẳng đã nói với ai năm sáu câu trở lại thôi. Nên tập nói pháp, chớ nói thế sự, chiến tranh, tôn giáo, chê bai bói khoa, khoe khoang, nói dối, đâm thọc, rủa sả, nói giễu cợt lời vô ích… Nên khen người mà chớ a dua nịnh bợ, nên luận đạo mà chớ tranh cãi chớ nói việc ai ai.
Nói pháp không quá một giờ đồng hồ, đọc kinh thầm nho nhỏ, mỗi lần nửa giờ thôi.
Chớ làm việc sát sanh, trộm cắp tổn hại ai. Chỉ làm việc đạo lý: viết sách, dịch kinh, tham thiền, nhập định, thuyết pháp, luận đạo, dạy học, khất thực làm gương lành; giúp việc công cho Giáo hội, quét dọn chùa, tháp, cốc, sân, lượm rác, giữ vệ sinh cho Giáo hội, đóng cửa chùa. May áo vá y cho Giáo hội, sắc thuốc, nấu cháo nuôi người bịnh.
Chớ ra tay làm việc cho cư gia, chớ làm việc chung với kẻ chưa thọ giới. Áo ai nấy giặt. Bát ai nấy rửa. Việc riêng ai nấy làm, rảnh việc mình nên giúp kẻ khác.
Đi ngay hàng, đi hai gót khít, bước cách một bàn chân, đầu cúi, lưng hơi khom, không nhìn liếc, ngó ngay tới trước mặt khoảng cách hai thước. Đi chậm rãi khoan thai, tại chùa hay ra đường cũng vậy. Đi phải ngay mình, chớ lắc nghiêng qua lại, chớ đi mau, chớ đánh vòng xa, chớ chạy nhảy leo trèo. Quá ngọ tới chiều, không được đi vào xóm. Có đi đâu phải từ hai người sắp lên (Ni phả bốn). Cấm đi chung và một lượt với Ni lưu, tín nữ, kẻ gian nhơn, người hung ác.
Đứng hai gót phải khít, hai đầu gối phải ngay, hai tay phải nắm lại, phải biết chỗ đứng theo thứ tự. Chớ đứng gần cư gia, tín nữ, Ni lưu. Chớ đứng tréo chơn, chống nạnh, chớ đứng hở gót (bẹt hai chơn), chớ đứng chơn thẳng chơn dùn. Chớ đứng một chơn dưới đất, một chơn trên ván ghế, chớ đứng ẹo lưng, ngoẻo đầu, dựa vách ngả ngớn.
Ngồi hầu pháp, hầu thầy, xếp chơn; ngồi thiền phải ngồi kiết già; ngồi thường chỉ ngồi bán già. Chớ ngồi tréo ngoảy, chớ ngồi chồm hổm. Khi làm việc ngồi chồm hổm giây lát thì hai đầu gối phải cho khít. Mỗi khi ngồi phải tém chăn cho gọn, lấy mí thượng y che phía trước. Chớ ngồi xếp bằng lót hai chơn phía dưới. Chớ ngồi sái phép. Tỳ kheo ngồi cách Sa di hai thước; với cư sĩ, Ni lưu cũng vậy.
Phải nằm nghiêng co đầu gối, hai tay không đưa lên, không để gần chỗ trược. Chớ nằm ngửa, nằm sấp. Chớ nằm chỗ cư gia, tín nữ, Ni lưu. Chớ nằm chung hai người, trừ khi bịnh, chớ nằm chỗ đông đảo (nằm 4, ngồi 3, đi 2, đứng 1).
Thức nhiều, ngủ ít. Ngày đêm ngủ sáu giờ đồng hồ. Sống chết sao cũng được. Sống bởi chung quanh, chết bởi mình. Thân phải trì giới. Tâm phải nhập định. Trí phải huệ sáng. Tánh phải chơn như. Hải chết nơi núi, rừng, vườn; chớ chết trong chợ xóm. Chết nằm nghiêng hoặc ngồi kiết già, nên thiêu đốt lấy tro, hoặc cất xương trong hang núi.
Mắt phải đừng nháy liếc, nếu ngó ngang phải xoay trọn cái đầu. Ngó phụ nữ cách xa năm thước. Ngó ngay sống mũi, ngó thoáng qua, không được chăm chú. Xuất gia rồi, nam không ngó mặt mẹ, nữ không ngó mặt cha.
Mắt là thần, chủ của tâm nên phải ngó xuống và tập cho cứng. Thường phải ngó xa chân trời hướng Tây để quán tưởng. Chớ ngó sắc trần đồ vật tươi tốt khéo hay, thân người chưng dọn. Mà phải thấy chư Phật Pháp Tăng, thấy sự khổ của chúng sanh. Thấy xa thẳm tận hư vô. Thấy trong chơn tánh. Thấy ba đời.
Tai không nghe thế sự, tiếng ác nhơ, êm dịu, lời kèn huyễn. Phải nghe gió, nghe hư không, nghe tiếng pháp, nghe tận nơi xa, nghe trong trí não.
Mũi chớ ngửi mùi thơm thúi, mà nên ngửi tâm người, ngửi mùi pháp, ngửi tận hư không, ngửi mùi của các hạng chúng sanh, ngửi cùng tam thế.
Lưỡi chớ nếm vị ngon, chớ phân biệt thức ăn, nên phải nếm pháp vị, nếm đạo lý, quả Niết bàn an lạc.
Thân chớ trau dồi tốt đẹp, mà cũng đừng quá ư trệ xấu xí; chớ ưa mềm mại, chớ ham tươi tốt áo quần. Phải trì giới phạm hạnh thanh tịnh, chớ đừng đụng cọ với ai ai. Đừng dung dưỡng, đừng khổ hạnh. Chớ ham mập, chớ ưa ốm. Đừng sạch quá, chớ ở dơ; ba ngày tắm một lần, đừng thoa, dồi, xức, ướp. Đừng uống thuốc nếu chẳng đau, đừng liều mạng khi có bịnh.
Ý không mong cầu, đừng hay cố chấp, sao cũng được, sao cũng xong. Sao là sao, cái gì cũng vậy, sao cũng bằng nhau, như vậy, như nhiên, như thường, như như. Đừng trái ý ai, đừng tự ý mình. Đừng nhớ tưởng, đừng rối loạn, chớ tự cao. Thân, khẩu, ý phải trong sạch lục trần. Tham, sân, si phải đoạn diệt; sát, đạo, dâm phải dứt chừa. Bốn miệng chớ hơn thua. Phải nhường ở nơi thanh tịnh, lánh chỗ lợi danh mới phải là người Khất sĩ giác ngộ.
Tóm lại: Có giới mới có định. Không giới định thì không phải là người tu hành, chẳng bao giờ phát huệ sanh chơn. Chắc ai cũng chưa thành Phật, thì đừng khinh giới luật. Vì giới luật là Phật thân, hay là chơn gốc của chúng sanh; không có nó, muôn loài khó sống. Giới là trung đạo, không thái quá và bất cập. Ai muốn đặc quả A-la-hán ngay kiếp này, khá mau trì giới giữ hạnh, giải thoát ly gia.
Ta nên nhớ rằng: muốn làm bậc gì trong xã hội thế gian mà không có giới thì sẽ thất bại, tự chiêu kỳ họa. Vì không có giới thì tham sân si không dứt mà tham sân si là độc khí sẵn trong mình, nó sẽ giết chết mình, trước khi hy vọng thành công.
Phạm giới, sái với kỷ luật, phận sự vai tuồng của mình là có tội, lỗi quấy. Người giữ đúng giới luật, theo trình độ của mình là phước, trúng, phải. Ấy thế, phước hay tội của mỗi bực là do giới luật, vậy ai ai cũng phải có giới luật.
Vì sự thiện, ác, khổ, vui nhiều ít là do giới luật. Giới luật là nền tảng của mọi việc hay khác. Kẻ nào không giới như không có chỗ đứng, nấc thang, sẽ sa ngã té xuống hố sâu, lọt vào địa ngục, thì còn biết chi là đầu trên chơn dưới, ta và người… Kẻ ấy sẽ không có chi hết.