Đêm mười tám mùa hè Bính Ngọ (1966)

Mưa rơi lác đác gió vi vu

Tôi ngồi nhập định an trong cốc

Văng vẳng tiếng kêu của mẹ hiền.

Thúc giục con ôi nên cố gắng…

Đường tu gian khổ lắm nghe con…

Mẹ nay nhờ được đa hồng phước

Nên đã siêu thăng cõi thượng tầng.

Gẫm lại thương con còn tại thế

Gặp nhiều gian khổ lắm truân chuyên

Nhưng sau đạo quả con thành tựu

Cố gắng nghe con, mẹ kiếu về.

Con mở mắt ra còn bóng thoáng

Hương thơm bát ngát nổi da gà

Con liền lấy bút ghi cho nhớ

Kỷ niệm đời con chí quyết tu.

Nay con tả một vần thơ ngắn

Mượn gió đưa sang gởi mẹ hiền

Nhắc lại sanh thành bao khó nhọc

Hồi còn bé mẳng đến nên thơ.

Thương con nên lắm lời răn dạy

Đến chết còn khuyên chí miệt mài

Nghĩ lại lòng con giờ tợ cắt

Xót thương đến mẹ, mẹ không còn.

Biết kiếp đời nào con gặp lại

Mẹ ôi ! có thấu nỗi lòng con ?

Biết kiếp đời nào con gặp mẹ

Mẹ ôi ! đau đớn tận lòng con !!!

Đêm nay con thắp đèn con viết

Dầu cạn mực khô chẳng cạn lòng

Để tỏ nỗi niềm con hiếu hạnh

Cùng là hiền mẫu của đời con.

Con nay tuổi đã càng thêm lớn

Tuổi lớn càng cao hiếu nặng nhiều

Tuy đã xuất gia ngoài thế tục

Nhưng lòng hiếu tử dám nào quên.

Nay con nhắc lại trang lưu sử

Đời mẹ gian lao quá não nùng

Nội ngoại chỉ còn duy có một

Có chồng, chồng chết bỏ hai con.

Gìn lòng ở vậy nuôi đôi trẻ

Nhưng cũng theo cha chết mất rồi !

Số có một mình đành phận chịu

Ôm cay nuốt đắng trải thời gian

Nhưng sau duyên nghiệp còn vương vấn

Kết nghĩa tào khang với phụ từ

Sanh đặng bảy con còn nhỏ dại

Cha ôi ! đành chết bỏ bầy con !

Lúc con tám tuổi còn ngây dại

Thương mẹ gian lao khổ nhất đời

Lần hồi hai trẻ chết theo cha,

Để lại năm con với mẹ già.

Thương mẹ dang lưng ra gánh vác

Cho con ăn học trở nên người

Nghic lại thời gian cơn dĩ vãng

Ruột con tựa thể đoạn từng cơn.

Thương cha chưa đáp đền ơn nặng

Mến mẹ nghĩa dày trả chửa xong

Vội vàng cha mẹ quy tiên cảnh

Để lại cho con nhớ não nùng !

Ôi Cha ! Ôi Mẹ ! thấu lòng con

Nghĩa nặng ơn dày tợ núi non

Chín tháng cưu mang nhiều khó nhọc

Ba năm bồng ẵm đỡ nâng con.

Nhai cơm bún sữa nuôi săn sóc

Vóc thể mẹ cha cũng thỏn mòn

Uống đắng ăn cay đành phải chịu

Tanh hôi dơ thúi có nào than.

Con đau thức suốt đêm canh giữ

Bỏ ngủ bỏ ăn cũng chẳng màng

Vái lạy Phật trời thêm khẩn nguyện

Đông y, bác sĩ chạy cùng đàng.

Lo con đến đỗi hai sắc tóc

Quên cả thân già hết điểm trang

Ăn uống qua loa cho lấy sống

Mặc cho lành kín với thế gian

Bao nhiêu vui sướng nhường con cả

Cực khổ chết thân dạ chẳng màng

Nhắc lại thời gian cơn khói lửa

Cửa nhà bị giặc đốt ra tro…

Nhiều lần quét sạch tiêu gia nghiệp

Mẹ cũng lo con vẹn phận trò,

Ráng học đi con, con ráng học

Ham chơi dốt học, dốt nghe con.

Gia tài sự nghiệp thì tiêu mất

Chữ nghĩa đem theo mãi vẫn còn

Trải mấy mươi năm còn văng vẳng

Lời vàng tiếng ngọc tạc lòng son.

Lúc con tuổi mới vừa hai tám

Tỏ ý đi tu, mẹ dạy rằng:

Nếu nói không làm thì đắc tội

Tuổi con còn nhỏ biết gì tu?

Ăn chay niệm Phật rèn tâm tánh

Hiếu hạnh vẹn toàn cũng gọi tu,

Con cũng biện minh nhiều lý lẽ

Nhưng không phá nổi đám mây mù.

Lòng thương của mẹ hơn trời biển

Cắt đứt không đành tuổi ấu niên

Tìm cách cản con cho khéo léo

Nhưng lòng con quyết một đường tu.

Công danh phú quý không màng đến

Kinh kệ trau dồi mãi sợ lu

Trải có mấy năm bằng thế kỷ

Ham tu đến đỗi suốt ngày đêm.

Chiêm bao cũng thấy tu trên núi

Giấc ngủ mơ màng cũng tưởng tu

Tỏ thiệt mẫu hiền con quyết chí

Không cho, con cũng trốn đi tu.

Mẹ mới than rằng: ôi đứt ruột !

Bởi con là út mẹ thương con

Con không thương mẹ sao đi nhỉ ?

Tiếng hỏi làm con lệ đổ trào !

Thời buổi loạn ly rừng núi hiểm…

Con đi tánh mạng biết toàn không ?

Con đi chắc mẹ sầu chết trước !

Con có hiểu rằng mẹ khổ không ?

Đất sẵn cây nhà con cất lấy

Chùa am hay cốc mặc tình con

Ở tu với mẹ cho gần gũi

Cắt ruột sao đành đó hỡi con ???

Tiếng nói mẹ hiền con xót dạ

Ruột đau từng đoạn đứt từng cơn !

Ôm mẹ vào lòng con khác ngất !

Con thương mẹ lắm có gì hơn.

Đời con chỉ biết duy có mẹ

Hiếu nghĩa muốn tròn phải ráng tu

Con có xem qua bao sách sử

Thích-ca hiếu tử mới tròn xong.

Bỏ cha bỏ mẹ lìa cung điện

Cắt ái ly gia chẳng luyến tình

Vợ đẹp con yêu ngài Thái tử

Không màng vui hưởng cảnh cao sang.

Xuất gia cầu đạo tầm chơn lý

Độ rổi chúng sanh thoát khổ nàn

Hiếu hạnh gương Ngài nêu lại đó

Con đây noi dấu bước theo chơn.

Và gương hiếu hạnh Mục Kiền Liên

Thân mẫu ở ăn dạ chẳng hiền

Đọa lạc tam đồ đền tội báo

Nhờ Ngài cứu độ được siêu thăng

Đó gương hiếu hạnh các người xưa

Con quyết noi theo dạ mới vừa

Chết sống mất còn con chẳng kể

Miễn sao bổn nguyện của con thành.

Vẫn biết ra đi như cắt ruột

Giữa tình mẫu tử phải phân ly !

Nhưng con xét lại đời trai trẻ

Không quỷ… thì ma… chẳng nể gì.

Chừng đó mẹ thương còn nước khóc

Hồn con đọa xuống dưới âm ty

Xác thân ai cũng rồi tiêu mất

Phân giải tận tường mẹ xét suy.

Mẹ khổ với con không xiết tả

Con chưa đền trả được chút nào

Rồi đây mẹ buộc con vào

Vợ con là nợ, mẹ lao cực lòng…

Ôi ! trần thế nói không sao hết

Con phân trần thúc kết vài câu

Đời người gẫm có bao lâu

Thở ra hơi cuối quay đầu về tây !!!

Mẹ mới nói con ôi mẹ rõ,

Vì thương con mẹ tỏ cạn lời

Số kiếp người sống thác tại trời

Mẹ đồng ý cho con tu học.

Con còn nhỏ mẹ còn đùm bọc

Nay lớn khôn tự ý nguyện con

Hễ nhứt tâm phải giữ cho tròn

Đường tu niệm mẹ đâu dám cản.

Tuy nói thế, chớ ruột đau từng đoạn !!!

Ba ngày đêm, mẹ ăn ngủ không an

Xốn lòng con, đau thấu tận tim gan

Nhưng chí nguyện, quyết hành theo chí nguyện.

Trước giờ đi, dùng tướng quân đại chiến

Chấn chỉnh lòng, và chống giặc ngoại xâm

Lạy mẫu từ, để đền trả ân thâm

Lạy anh chị, thế em nuôi dưỡng mẹ.

Bao tiếng khóc, đều bực lên la ré

Bao chiến quân, chạy mất ráo sạch trơn

Quả tim con, nhồi đập mãi từng cơn

Ôm hiền mẫu vào lòng lăn lộn khóc.

Trong đêm ấy, dường như mau cấp tốc

Chảng ngủ nghê, mà đã sáng dậy rồi

Gan ruột mềm, đứt từng đoạn chao ôi !

Quyết tu học, sao thất tình còn vướng ?

Tuy nói thế, chớ nỡ nào không tưởng

Tình mẹ con là như ruột dính liền

Sách dạy rằng: Vạn hạnh hiếu vi tiên

Ân cha mẹ hơn non sơn bể thái…

Nếu so lại với nghĩa ân tình ái

Tình ví như hạt cát hoặc rãnh mương

Mà Thích-ca còn động mối tình thương

Bước ra cửa rồi trở vô ba lượt.

Vén màn lên, nhìn Da Du công chúa

Rồi than rằng: nay nàng phải cách ta

Nàng vui lên, đừng sầu khổ khóc la

Chừng đắc quả, ta trở về cứu độ.

Chơn thì bước nhưng vẫn còn tại chỗ

Thương công chúa Da Du nhiều đau khổ

Thương vua cha, rồi thương cả Hầu La

Dùng gươm huệ, Ngài đoạn lìa mới dứt

Chí cương quyết, tâm đại hùng đại lực

Vì chúng sanh, vì muôn loại khổ đau

Nhờ đêm khuya, lên lưng ngựa tẩu đào

Chính đức Phật còn phải tìm cách thoát.

Nên hôm nay con phải đành bi đát !

Khi ra đi, giữ trước mặt mẹ hiền

Dầu tim đồng, gan thép cũng chinh nghiêng

Ôi ! thương mẹ, dạy con vừa tức tưởi…

Con lên núi lên non con phải giữ

Phận tu hiền, cho trọn đạo nghe con

Quyết tu sao cho đạo quả vuông tròn

Ôi ! tiếng ấy, hiện giờ còn văng vẳng.

Kể từ ấy, con bước ra đi thẳng

Trải thời gian, gần hai chục năm qua

Thỉnh thoảng lâu, con mới viếng quê nhà

Thăm chốc lát, rồi lên đường viễn xứ.

Mỗi lần thăm, mẹ hiền thương tức tưởi

Nhưng không quên lời dặn bảo ráng tu

Sư tu vầy, trò hết sức vui mừng

Đúng với hạnh người chân tu giải thoát.

Được mẹ vui, nguyện mình nay cũng đạt

Nên hy sinh, dầu sống thác chẳng màng

Đi khắp nơi hoằng hóa độ nhân gian

Bỗng ngày nọ, tin không lành đưa đến

Tin điện gấp, bà Phước đang hấp hối

Chỉ chờ Sư về thấy mặt bà đi…

Nhưng bận vì ngày Tự tứ Tăng Ni

Việc đại sự là việc trong Giáo hội.

Trên hằng trăm vị sư về sám hối

Và sư cô đến tham dự cũng đông

Nhiều tin dồn biết liệu tính sao xong

Cam thất hiếu để lo tròn việc đạo.

Nhưng Phật trời không phụ người tâm hảo

Để cho con trả hiếu thảo làm gương

Về thăm bà rồi chở thẳng nhà thương

Khoảng năm tháng, mấy chục ông bác sĩ

Nhiều đông y, nhiều thầy hay thuốc quý

Từ nội khoa cho chí đến ngoại khoa

Thuốc chi hay là đem chửa cho bà

Nhưng rốt cuộc phải cam đành thúc thủ

Bà lại bảo sớm trở về quê cũ

Đặng có gần, sẵn đất mộ của nhà

Biết muôn phần cũng không sống một phần

Nhưng còn nước, lẽ tất nhiên còn tát.

Khi mệt quá, bà ngất đi muốn thác

Qua cơn rồi, bà tỉnh táo như thường

Sư Nhiên ôi ! cứ hành đạo tha phương

Chừng hay chết, rồi sư về cũng được.

Con rất mừng là mẹ hiền biết trước

Má chết đây, rồi lát nữa Sư (Nhiên) về

Bảo sư rờ, ngực còn ấm chờ sư

Nhưng quả thật giữa trong giờ phút ấy

Ở Ba Xuyên, ruột con đau như xoáy

Dường như dao ai cắt đứt từng cơn

Lòng sanh nghi chắc bà Phước sắp đi

Đang hấp hối chờ sư về thấy mặt…

Liền ra xe, tự tôi cầm tay lái

Chú ý vào cho quên bớt cơn đau

Càng chạy nhanh trong ruột lại càng đau

Đến Phụng Hiệp phải nhờ sư khác lái.

Đúng như vậy khi tôi về tại chỗ

Ruột vẫn còn đau cuộn cuộn ngầm ngầm

Chừng con vô đến tận chỗ mẹ nằm

Thì đau ruột tuyệt nhiên thôi dứt hẳn.

Rờ trên ngực không lạnh chi cho lắm

Nhưng trên đầu, hơi ấm ấm vẫn còn

Con biết rằng: ấy mẹ nuối chờ con

Và cũng biết mẹ siêu về thượng giới.

Lòng thầm trách, sao mẹ không chờ đợi

Nhưng biết rằng: Mẹ sợ động lòng con

Muốn cho con đạo quả được vuông tròn

Và phận sự độ sanh không luyến ái

Biết mẹ chết mà con không ở lại

Là cũng vì sứ mạng của thiêng liêng

Để chứng rằng: con chẳng có tư riêng

Thôi niệm Phật, để cầu siêu cho mẹ

Giữa giờ phút, đêm nay trong lặng lẽ

Và giờ nầy cũng khuya lắc khuya lơ

Tiếng ve sầu kêu lảnh lót ngẩn ngơ

Thêm tiếng dế càng âu sầu thảm đạm.

Con vẫn biết tu không còn tình cảm

Nhưng cảm tình vì mẫu tử biệt ly !

Mẹ thương con, cao lớn tợ Tu di

Con thương mẹ, rộng sâu hơn bể thái

Xưa đức Phật thấy đống xương còn lạy

Nghĩ thâm ân của cha mẹ lớn lao

Ngài còn khuyên tất cả hạng bậc nào

Nên nhớ hiếu là đứng đầu vạn hạnh.

Hiếu không trọn, đâu đặng làm Phật thánh

“Mà người tu là hạng người chân chánh”

Phải nhớ ân của cha mẹ hiện thời

Và ân sâu của cha mẹ muôn đời

Mong cứu vãng cho Cửu huyền Thất tổ.

Tứ trọng ân phải đáp đền báo bổ

Chữ hiếu trung cho trọn vẹn hoàn toàn

Nên hôm nay con tạm dệt đôi hàng

Để ghi nhớ ân thâm sâu của mẹ.

Khi mẹ chết mẹ còn bao lời lẽ

Để khuyên con nên cố gắng tu hành

Thì ngày sau đạo quả được viên thành

Mới xứng đáng là người con của mẹ.

Đêm khuya khoắc còn nằm trong lặng lẽ

Đèn cạn dầu  mực khô óng hết rồi

Vậy đến đây xin gát bút tạm thôi

Mượn mây gió gởi sang đưa đến mẹ.

Xin mẹ chứng tấm lòng thành con trẻ

Cố làm tròn với sứ mạng thiêng liêng

Để đáp đền xứng đáng với mẹ hiền

Là bổn phận của người con hiếu hiếu tử.

Mừng thay hiền mẫu phát từ tâm

Phủi bỏ tóc tai cửa Phật tầm

Mặc áo nâu sồng không luyến tục

Giữ gìn trai giới được nhiều năm

Người thương kẻ mến nhiều âm đức

Trên thuận dưới hòa chí đạo thâm

Diễm phúc khéo tu nhiều kiếp trước

Nên nay cửa Phật mới nương tầm.

Nguyện tu trọn kiếp để đền ân

Hiếu thảo mẹ cha được vẹn phần

Đáp nghĩa sanh thành bao khó nhọc

Đền ân nuôi dưỡng mẫu từ thân

Soi gương Phật Tổ trang chí hiếu

Noi đấng Mục Liên phải gắng cần

Cứu độ Cửu huyền siêu thoát tục

Là phương trả nghĩa đáp đền ân.

Kỷ niệm ngày 18-4-1966

Tịnh xá Ngọc Hương, Vũng Tàu.