Sau khi Giáo hội Phật giáo Việt Nam được thành lập, nhận thấy cần thiết có một tổ chức đào tạo thế hệ trẻ tiếp nối mạng mạch Phật pháp, Hòa thượng Giác Dũng, lúc bấy giờ với cương vị là Phó Trưởng ban Trị sự Phật giáo tỉnh, trụ trì Tịnh xá Ngọc Quang đã vận động thành lập nên GĐPT Ngọc Quang vào năm 1989.

Có thể nói, đối với Hệ phái Khất Sĩ (danh xưng trước năm 1975 là Giáo hội Tăng-già Khất sĩ Việt Nam) thì đây là tịnh xá đầu tiên thành lập GĐPT để hướng dẫn con em Phật tử tu học.

Được sự tin tưởng và giao phó trọng trách của Hòa thượng trụ trì, Đại đức Giác Tiến cùng các anh chị như cư sĩ Thiện Thông Tạ Nam Trân, huynh trưởng A Dục Đồng Hỷ Bùi Hữu Khánh, huynh trưởng A Dục Diệu Thảo Bùi Thị Lá… đã đứng ra gây dựng nên Đoàn Thanh thiếu niên nhi đồng học Phật (tên gọi này thay cho danh xưng GĐPT, để phù hợp với bối cảnh xã hội lúc bấy giờ) vào tháng 7-1989.

Với bộ khung Ban Huynh trưởng tương đối hoàn chỉnh, nhưng đứng trước bao nhiêu khó khăn của xã hội và đời sống kinh tế gia đình của các anh chị em, bên cạnh đó là sự e dè lo sợ của thiện tín Phật tử không dám cho con em mình đi sinh hoạt vì sợ ảnh hưởng đến việc học tập ở nhà trường.

Qua hơn 2 tháng kiên trì vận động, thuyết phục, đã có được khoảng 80 em đăng ký tham gia sinh hoạt. Lễ ra mắt chính thức vào ngày trăng tròn tháng 8 (Tết Trung thu) năm 1989 với sự chứng minh tham dự của Ban Trị sự Phật giáo tỉnh, Ban Tôn giáo, Ủy ban MTTQVN tỉnh, Hội LHTN, Thị đoàn TNCS HCM Buôn Ma Thuột và chính quyền sở tại.

Sự ra đời của GĐPT Ngọc Quang đã khơi nguồn cho sự sinh hoạt trở lại của các đơn vị GĐPT tại thị xã Buôn Ma Thuột, ít lâu sau là các huyện trong tỉnh. Có thể nói, HT. Giác Dũng chính là người đã làm sống lại sự sinh hoạt của GĐPT tỉnh Đắk Lắk trong bối cảnh xã hội lúc bấy giờ.

Mãi cho đến Đại hội Phật giáo toàn quốc lần thứ IV nhiệm kỳ 1997-2002, tổ chức GĐPT mới được chính thức đưa vào Hiến chương GHPGVN, là một Phân ban nằm trong Ban Hướng dẫn Phật tử Trung ương, do Ban HDPT T.Ư quản lý và điều hành.

Riêng, GĐPT Ngọc Quang từ ngày thành lập đến nay đã gần 25 năm, trong chiều dài 1/4 thế kỷ, với sự quan tâm chăm sóc, dạy bảo của Hòa thượng trụ trì cùng chư Tăng trú xứ từng bước đã trưởng thành, đào tạo một đội ngũ huynh trưởng có đầy đủ kỹ năng chuyên môn, phẩm chất đạo đức tốt để hướng dẫn con em Phật tử tu học đúng Chánh pháp, trở thành người Phật tử thuần thành và người công dân tốt của xã hội.

Mặc dù, trong cương vị Trưởng ban Trị sự kiêm Trưởng ban Hướng dẫn Phật tử tỉnh, Trưởng Giáo đoàn III Hệ phái Khất Sĩ, Phật sự rất đa đoan, nhưng ngài vẫn dành thời gian để gần gũi dạy bảo các em nhỏ, tìm hiểu tâm tư nguyện vọng của tầng lớp thiếu nhi, cùng sách tấn anh chị huynh trưởng làm tốt vai trò nhiệm vụ của mình, Ngài đã động viên Ban Huynh trưởng thành lập thêm Đoàn Thanh nữ lấy danh hiệu “Tâm Chánh” ra mắt vào dịp Phật đản PL.2555 với gần 30 chị.

Tiếp theo, vào dịp chu niên lần thứ 24-2013, thành lập và ra mắt Đoàn Thanh nam có 12 em. Để tưởng nhớ công ơn của Hòa thượng với GĐPT Ngọc Quang, Ban Huynh trưởng đã xin phép Hòa thượng được lấy pháp danh “Thiện Mẫn” do Đức Thầy Giác An đã đặt cho Ngài làm tên cho Đoàn Thanh nam. Ôi, có ngờ đâu đây lại là chứng tích cuối cùng mà Hòa thượng đã để lại cho chúng con!

Ngồi ghi lại những dòng hồi ký này, chúng con - Ban Huynh trưởng và đoàn sinh GĐPT Ngọc Quang - như sống lại trong vòng tay yêu thương, những lời dạy bảo ngọt ngào của vị cha lành.

Những lời nói dịu dàng từ tốn, những cử chỉ bình dị khoan thai, một nếp sống thanh bần đạm bạc và những hành động hằng ngày của Hòa thượng thể hiện sự nhẫn nại, khoan dung, từ ái, cảm thông, chia sẻ… là bài học không lời, là thân giáo để giáo dục chúng con trên bước đường tu, luôn làm mới bản thân và hoàn thiện nhân cách.

Ân giáo dưỡng một đời nên huệ mạng

Nghĩa ân sư muôn kiếp khó đáp đền.

Giờ đây tôn nhan Hòa thượng Ân sư không còn nữa, nhưng những lời giáo huấn và nếp sống giản dị của một bậc chân tu đạo hạnh, thượng nhân thạc đức, thế hệ trẻ chúng con xin nguyện mãi khắc ghi.

Tiếp nối chí nguyện và công hạnh sáng ngời của Hòa thượng Ân sư, chúng con nguyện sẽ tinh tấn tu tập Chánh pháp, trau sửa thân tâm, dồi mài giới đức, hộ trì Tam bảo, phụng sự chúng sanh.

Những hình ảnh viếng tang của GĐPT Ngọc Quang:

Trích: "Kỷ yếu cố HT. Giác Dũng"