Trong sử sách kể lại, tại vườn Vô ưu Bồ tát từ hông phải của mẹ mà đi ra, với 7 bước chân trên 7 bông sen, một tay chỉ lên và một tay chỉ xuống tuyên bố: “Thiên thượng thiên hạ duy ngã vi tôn. Tam giới giai khổ, hà khả lạc giả”,¹ tạm dịch: “Trên Trời dưới đất chỉ có Ta là đệ nhất, ba cõi đều là khổ, ai là người mang lại an vui cho họ”. Đây là lời tuyên bố chấn động ba cõi, sáu đường, thể hiện sự kiện trọng đại khi xuất hiện của một vị Bồ tát hạ sinh xuống nhân gian để hoàn thiện quả Phật, một sự kiện hy hữu, được ví là sự duy nhất trong một thế giới, khó có thế dùng toán số để ví dụ cho mọi người thấy được sự việc rõ ràng, mà chỉ dùng ước lượng bằng “không thể nghĩ bàn” mà thôi.

Trong kinh Tăng Chi Bộ, tập 1 có ghi như sau: “Một người, này các Tỳ kheo, khi xuất hiện ở đời, sự xuất hiện đem lại hạnh phúc cho đa số, an lạc cho đa số, vì lòng thương tưởng cho đời, vì lợi ích, vì hạnh phúc, vì an lạc cho chư Thiên và loài người”². Đoạn kinh này, cho thấy tầm quan trọng của việc thế gian xuất hiện một vị Phật, với hạnh nguyện thành Phật để độ chúng sinh thoát khỏi khổ đau thì chỉ có quả vị Phật mới thành tựu rốt ráo mà thôi.

Cho nên, đối với con số 7 là một con số rất là đặc biệt, chính vì vậy mà các luận thuyết của triết học Đông phương và Tây phương đều có đề cập đến con số này như một chuỗi tuần hoàn vô cùng kỳ diệu của một chu kỳ linh thiêng, mầu nhiệm đặc biệt.

Cũng theo quan niệm triết học Đông phương thì số 7 là con số biểu trưng cho sự hoàn hảo nhiếp thâu cả vũ trụ. Nó được xác lập trên 7, tính chất và nguyên lý của thời gian và không gian. Cho nên con số 7 liên quan đến nhiều phương diện đời sống con người hiện tại như: “Mỗi tuần có 7 ngày, nghĩa là sáu ngày làm việc, một ngày nghỉ ngơi, vòng tuần hoàn này được cả thế giới chấp nhận, chưa nói một số nước đến hằng năm đến tháng 7 là lễ Vu lan, và thực sự là con số 7 cũng được các tôn giáo bạn rất sùng bái, thể hiện các ngày lễ lớn...”

Nhưng ở đây, chúng ta sẽ bàn luận số 7 liên quan đến 7 bước chân của Bồ tát đản sinh. Trong tinh thần của Phật giáo Đại thừa thì con số bảy hầu hết trong các kinh điển thường đề cập đến. Theo tư tưởng kinh Hoa Nghiêm thì con số 7 là con số linh thiêng, có độ bao trùm hoàn toàn vũ trụ như: Trên, dưới, trong, ngoài, phải, trái và chính giữa và từ nhỏ nhất đến lớn nhất.

Các pháp số Phật học về con số 7 như:

• 7 đóa sen lúc Bồ tát đản sinh.
• 7 đại: Địa, thủy, hỏa, phong, không, kiến, thức.
• 7 tài sản của bậc Thánh: Tín, tấn, giới, tàm, văn, xả, tuệ.
• 7 chúng đệ tử: Tỳ kheo, Tỳ kheo ni, Thức- xoa-ma-na, Sa di, Sa di ni, Ưu bà tắc, Ưu bà di.
• 7 Phật: Tỳ Bà Thi, Thi Khí, Tỳ Xá Phù, Ca La Tôn Đại, Câu Na Hàm Mâu Ni, Ca Diếp, Thích Ca Mâu Ni.
• 7 quả Thánh: Tu Đà Hoàn, Tư Đà Hàm, A Na Hàm, A La Hán, Duyên Giác, Bồ Tát, Phật.
• 7 phần Bồ đề: Trạch pháp, tinh tấn, hỷ, khinh an, niệm, định, xả.

Ngoài những thí dụ về con số 7 được nêu ở trên thì sự đản sinh của đức Phật được Kinh Thái Tử Thụy Ứng Bản Khởi, cũng như kinh Ưu Bà Di Tịnh Hạnh Diệu Pháp Môn phẩm Thụy Ứng ghi lại như sau: Sự đản sinh ấy được đánh dấu qua tiến trình 7 bước nở hoa sen.

1. Bước thứ nhất đức Phật nhìn về phương Đông và bảo rằng: “Phương Đông ấy chính là ngọn đuốc soi đường tối thượng cho chúng sinh trong mọi lãnh vực”³. Đức Phật lấy phương mặt trời mọc để chỉ cho sự phát huy trí tuệ.
2. Bước thứ hai đức Phật nhìn về phương Nam và bảo rằng: “Phương Nam ấy chính là ruộng phước an lành cho chúng sinh gieo gặt”⁴. Đức Phật lấy phương Nam để chỉ cho chúng sinh nhờ phát huy trí tuệ, biết quán chiếu vào sâu trong lòng thực tại nên biết quy hướng về những nghiệp nhân tốt lành.

Bước thứ ba đức Phật nhìn về phương Tây và bảo rằng: “Phương Tây ấy chỉ cho chúng sinh cách giải thoát khỏi mọi sự sinh tử, chấm dứt sinh thân này cuối cùng”⁵. Phương Tây là phương mặt trời lặn, để chỉ cho sự an nghỉ tuyệt đối của tâm thức, mọi sự đi vào tịch tĩnh.

1. Bước thứ tư đức Phật nhìn về phương Bắc và bảo rằng: “Phương Bắc ấy chỉ cho chúng sinh là Ngài đã được đạo quả Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác”⁶. Đến đây, đức Phật bắt đầu vận chuyển bánh xe pháp luân độ sinh. Ngài như vị lương y, biết bệnh tâm của chúng sinh, ai bị bệnh nặng thì được Ngài cứu trước. Vì vậy, Ngài chuyển qua bước thứ năm tiếp cận với cuộc đời để tùy duyên mà hóa độ.
2. Bước thứ năm đức Phật nhìn xuống phương Dưới và bảo rằng: “Phương Dưới ấy ta sẽ giúp cho chúng sinh chinh phục ma nghiệp để vượt thoát khổ đau”⁷. Vì lòng thương tưởng đến nhân sinh đang có nhiều đau khổ do cố chấp, tham lam, sân hận... gây ra, nên Ngài tùy duyên tuyên thuyết chân lý để cho mọi người lần lượt từ bỏ những tham chấp ấy.
3. Bước thứ sáu đức Phật chỉ lên phương Trên và bảo rằng: “Phương Trên ấy là chỉ cho chúng sinh đang sống đúng với năm nhân cách và tu tập mười thiện nghiệp”⁸. Đây là sự thực hành năm giới và mười nghiệp lành, là nền tảng để hướng tới thực tập vượt thoát khỏi khổ đau.
4. Và cuối cùng là bước thứ bảy: Đức Phật một tay chỉ lên, một tay chỉ xuống và bảo rằng: “Thiên thượng thiên hạ, duy ngã độc tôn. Vô lượng sinh tử, ư kim hỷ tận”⁹. Ta bị trôi lăn trong ba cõi sáu đường đều do ngã chấp chi phối, và đến kiếp này là sinh thân cuối cùng của ta vậy.

Tóm lại: Dù được nhiều kinh điển trích dẫn sự kiện Bồ tát đản sinh trong một bối cảnh vô cùng hy hữu, nhưng là người con Phật, trong mỗi chúng ta phải tự trang bị cho mình những hiểu biết đúng bản chất của sự vật hiện tượng, mà không cái nhìn thiên lệch về một sự kiện như thế.

Dù cho truyền thống Bắc tông thì chia ra ba dịp lễ khác nhau: Phật đản, Phật Thành đạo, Phật nhập Niết bàn, còn Nam tông thì gọi rằm tháng 4 là lễ Tam hợp, dù chúng ta theo truyền thống nào đi nữa thì cũng nên trang nghiêm tuần lễ Phật đản với nhiều thiện sự tốt nhất.

Nhiều dẫn chứng cho chúng ta thấy, tầm quan trọng của con số 7 và giá trị, cũng như ý nghĩa của 7 bước chân Bồ tát lúc đản sinh ở cõi đời là “Bất khả tư nghì”, nhưng cũng rất có giá trị trong đời sống văn hóa, tâm linh hằng ngày như tuần thất, tuần chung thất, 7 ngày là một tuần… Nó cũng ẩn chứa nhiều ý nghĩa đặc biệt sâu xa khác mà có thể trong một khoảng không gian này chúng ta chưa nghĩ ra, hay chưa đủ trí tuệ, phước đức, nhân duyên để thấy được giá trị khi Bồ tát đản sinh đã bước đi 7 bước trên hoa sen, nhưng chắc chắn bài viết này đã phần nào giúp cho chúng ta thấy nhiều khía cạnh thú vị.

 

Tài liệu tham khảo

1. Thích Minh Châu dịch (2015), “Tăng Chi Bộ Kinh”, Tập 1, Nxb Tôn Giáo, Hà Nội.
2. Thái Tử Thuỵ Ứng Bổn Khởi Kinh [太子瑞應本起經]. Thuộc Hán Tạng.
3. Minh Khương Tường dịch, “Kinh Tu Hành Bản Khởi”, của Linh Sơn Pháp Bảo Đại Tạng Kinh, Đài Loan.
4. https://phatgiao.org.vn.
5. Đại Chánh Tân Tu Đại Tạng Kinh.
6. https://thuvienhoasen.org.

Chú thích:

1. Đại Chánh Tân Tu Đại tạng kinh, T3, tr 473C
2. Thích Minh Châu dịch (2015), Kinh Tăng chi bộ (I), Nxb Tôn Giáo, Hà Nội, tr.56.
3. Thị Đông phương vị chúng sinh vi đạo thủ cố.
4. Thị Nam phương vị chúng sinh lương phước điền cố.
5. Thị Tây phương vị chúng sanh dĩ tối hậu thân cố.
6. Thị Bắc phương vị chúng sanh ngã đắc A Nậu Đa La Tam Miệu Tam Bồ Đề.
7. Thị Hạ phương vị chúng sanh dị dục hàng ma cố.
8. Thị Thượng phương vị chúng sanh quy y thiên nhân cố.

THÍCH GIÁC MINH HỮU
(Trích Đuốc Sen số 34)

Chia sẻ với thân hữu:

In bài viết: