Sáng 01/8/2025 (8/6N/Ất Tỵ), HT. Minh Thành – UVTT HĐTS GHPGVN, Phó Viện trưởng VNCPHVN, Phó ban Ban Thường trực Giáo phẩm Hệ phái, Trưởng Ban Giáo dục Tu thư PGKS, đã quang lâm khóa BDĐH lần thứ 10 tại Pháp viện Minh Đăng Quang (P.Bình Trưng, TP.HCM) và dành thời pháp thoại đến chư hành giả tham dự khóa tu.

Với vai trò và trải nghiệm của “người đi trước” trên con đường đạo, Hòa thượng đã chia sẻ về hành trình tu tập, sự trưởng thành trong gian khó của bản thân, từ đó truyền trao kinh nghiệm thực tế cho thế hệ Tăng Ni trẻ.

Theo đó, HT. Minh Thành đã hồi tưởng về những ngày tháng xuất gia trong bối cảnh chiến tranh: “Đời sống Tăng sĩ thời ấy thiếu thốn và đầy hiểm nguy, nơi sự an toàn của sinh mạng không hề được bảo đảm. Các tự viện phải tự túc bằng nhiều nghề như trồng trọt, chăn nuôi, làm mì, sản xuất nước đá, thuốc men để duy trì sự sống. Chính trong bối cảnh khắc nghiệt này, nhiều người đã không thể tiếp tục con đường tu học, dường như mười người thì rơi rụng chín, hai mươi người thì rơi rụng mười chín”.

So sánh hoàn cảnh tu học thời ấy với hiện tại, khi điều kiện vật chất và môi trường tu tập thuận lợi hơn nhiều, Hòa thượng khuyến tấn chư hành giả: “Đừng lãng phí những phước duyên này. Nếu được trang bị ngay từ bây giờ, các vị sẽ tiến xa hơn tôi sau 30 - 40 năm tu tập”.

Theo Hòa thượng, sự trang bị để tiến xa trên đường đạo và cũng đồng thời là sự nghiệp cả đời của người xuất gia, chính là “tâm bình khí hòa” và “chánh niệm tỉnh giác”. Trong đó Hòa thượng chỉ rõ:

• “Tâm bình khí hòa” là trạng thái tâm không dao động trước thuận nghịch, không quá vui khi gặp điều như ý, cũng không cáu gắt khi gặp chướng duyên. Hòa thượng ví tâm bình khí hòa như “viên định thủy châu”, một viên ngọc làm lắng dịu sóng gió cảm xúc, giúp hành giả đối diện mọi tình huống với sự an nhiên. “Đạt được tâm bình khí hòa không phải là chuyện ngày một ngày hai, mà là một ‘đề án’ dài hơi, cần được đầu tư cả đời”, Hòa thượng khẳng định.
• “Chánh niệm tỉnh giác” là yếu tố cốt lõi giúp hành giả an trú trong từng phút giây, thoát khỏi thất niệm và xao động. Hòa thượng tự nhận định bản thân rằng ngay cả trong thời khóa được chăm sóc chu đáo, mức độ chánh niệm tỉnh giác của mình vẫn chưa cao, qua đó khuyến khích đại chúng xem đây là dự án tu tập trường kỳ: “Chánh niệm tỉnh giác không chỉ mang lại an lạc và hạnh phúc hiện tại, mà còn bồi đắp chất tu, chất thiền và chất tịnh cho hành trình dài hướng đến giải thoát”.

Hòa thượng mô tả hành trình tu học là “bước ra khỏi bóng tối vô minh để đi trên con đường sáng của giải thoát”. Trên con đường ấy, các “biển báo” đóng vai trò như lời nhắc nhở tỉnh thức. Theo đó, Hòa thượng nêu bật 3 nhóm “biển báo” chính:

• Theo kích cỡ: Biển báo lớn (như “Chánh pháp Như Lai”, “Hòa hợp đoàn kết”) và biển báo nhỏ (như “đi nhẹ nói khẽ”) – tất cả đều là quà tặng giáo pháp nếu biết tiếp nhận bằng tâm chánh niệm.
• Theo tính chất: Biển báo quy định (nội quy, luật nghi) và biển báo tự nguyện (thiền ngữ, kinh cú). Chính biển báo tự nguyện giúp nuôi lớn tinh thần tự khép mình, tự hành trì.
• Theo hình tướng: Biển báo hữu hình (bằng chữ, dễ thấy) và biển báo vô hình (đã thấm vào tâm, trở thành quán tính đạo đức). Hòa thượng nhấn mạnh: “Biển báo vô hình hiệu quả hơn, vì chúng đến từ sự tỉnh thức nội tại, không cần sự răn nhắc bên ngoài”.

Ngoài ra, để trưởng dưỡng đời sống nội tâm, HT. Minh Thành cũng giới thiệu một số câu chú nguyện tiêu biểu từ Luật nghi Khất sĩ và các tác phẩm thiền học hiện đại như: Nguyện an lạc trong từng bước chân, Nguyện an trú trong hiện tại, Bước tới thảnh thơi, Thơ từng ơn và mặt trời từng hạ, Tiếp xúc với sự sống, Trái tim mặt trời, Từng bước nở hoa sen. Qua đó, Hòa thượng phân chia các câu chú này thành 3 nhóm, để dễ hình dung và ví chúng như ba chiếc giỏ chứa những “viên ngọc quý”.

Cụ thể, về “nhóm khởi động thân tâm”, Hòa thượng cho biết câu tiêu biểu từ Luật nghi khất sĩ – “Thức dậy buổi sớm”: “Như ngủ vừa tỉnh dậy. / Cầu cho chúng sanh / Trí tất cả tỉnh / Xem khắp 10 phương”, chú này chứa đựng yếu tố từ bi (cầu cho chúng sanh) và yếu tố trí tuệ (trí tất cả tịnh), một sự khởi động thấm đẫm “tâm bình khí hòa” dành cho chúng sanh và tinh thần “chánh niệm tỉnh giác” dành cho cuộc đời. Một câu khác 30 năm sau (từ các tác phẩm của làng Mai, xuất bản khoảng thập niên 1980), được Hòa thượng giới thiệu là có văn chương tươi tắn hơn: “Thức dậy mỉm miệng cười, / Hăm bốn giờ tinh khôi. / Xin nguyện sống trọn vẹn, / Mắt thương nhìn cuộc đời”.

Theo Hòa thượng, chữ “như” trong câu của Luật nghi khất sĩ mang ý nghĩa không hề vọng tưởng, như thực, như pháp, như luật, hướng về thế giới của Chân Phật, Chân Pháp. Chữ “mỉm miệng cười” trong câu sau cũng mang ý nghĩa sâu sắc, tương tự nụ cười của ngài Ca Diếp khi Đức Phật cầm bó hoa sen, biểu thị sự tỉnh giác và liễu ngộ.

Về “nhóm nuôi dưỡng thân tâm”, Hòa thượng nêu câu tiêu biểu từ Luật nghi khất sĩ liên quan đến việc cạo tóc: “Như, cạo bỏ tóc râu / cầu cho chúng sanh / thân đặng yên ổn / lòng không rối loạn”. Hòa thượng giải thích, việc cạo tóc không chỉ là hành động vật lý mà còn là một cơ hội để soi gương chánh niệm. Cái đẹp nhất khi soi gương trong nhà chùa không phải là vẻ ngoài mà là tình thương (đạo tình giữa những người pháp lữ, đồng tu) và cái nhìn rộng rãi (không hẹp hòi trong quyền lợi cá nhân). Đồng thời, việc cạo bỏ những điều không như pháp, như luật (tham - sân - si) sẽ tạo công đức để cầu nguyện cho chúng sanh thân tâm yên ổn, không rối loạn.

Về “nhóm đủ đầy đạo hạnh”, Hòa thượng trích từ Luật nghi khất sĩ – Chơn ngôn lạy khắp: “Như, tánh lạy năng sở đều luống vắng / Cảm ứng nhằm đạo khó khen ngợi / Ta đến đạo tràng như ngọc tốt / Mười phương chư Phật bóng bày trong / Thân ta bóng bày trước chư Phật / Đầu mặt nối chơn tin trở lại”. Hòa thượng xem đây là một biển báo quan trọng mà các vị hành giả nên treo trong lòng để định hướng, tránh rơi vào tình trạng bất định hướng.

Khép lại bài giảng, HT. Minh Thành đúc sách tấn chư hành giả thông qua 4 thông điệp như kim chỉ nam cho con đường tu tập: “Liên tục cố gắng sẽ tự tỏa sáng; giữ vững các pháp tu sẽ trở thành bậc đạo sư; yêu thương đồng môn sẽ sống an vui, hạnh phúc; phụng sự tha nhân sẽ tìm thấy chỗ đứng vững chắc trong Tăng đoàn”.

 

Một số hình ảnh được ghi nhận: