Chiều 4/7/2025 (9/6/Ất Tỵ), tại trường hạ Pháp viện Minh Đăng Quang (TP.HCM), nhân chuyến thăm và sách tấn chư hành giả an cư, HT. Giác Nhân – Ủy viên HĐTS, Phó Trưởng ban Hướng dẫn Phật tử TƯGH, Phó Trưởng ban Trị sự GHPGVN tỉnh Tiền Giang, Tri sự Phó Thường trực GĐ.V PGKS, đã có buổi thuyết giảng Phật pháp với chủ đề “Hộ tâm”, dựa trên phẩm thứ 10 trong Kinh Tăng Nhất A-hàm.

Mở đầu thời pháp, Hòa thượng dẫn bài kệ “Ý” như một lời cảnh tỉnh và nhắc nhở tha thiết đến chư hành giả về tầm quan trọng của việc phòng hộ tâm ý trong từng oai nghi cử chỉ:

“Thường nên kiểm soát hành vi
Khi ăn, lúc nói, đứng, đi, ngồi, nằm
Đừng cho vọng ý phóng tâm
Phải nhờ giới luật buộc cầm khít khao
Tuy không thấy ý chỗ nào
Nhưng khi động tác ý xao ra ngoài.”

Hòa thượng nhấn mạnh rằng trong ba nghiệp thân - khẩu - ý thì “ý nghiệp” là nền tảng tối thượng, bởi tất cả mọi hành vi đều phát xuất từ tâm. Chính vì thế, hộ trì tâm ý không chỉ là phương tiện mà còn là mục tiêu thiết yếu để người tu hành đạt đến giải thoát.

Dẫn kinh văn trong phẩm Hộ tâm, Hòa thượng trích lời dạy của Đức Phật: “Hãy tu hành một pháp… Một pháp đó là gì? Đó là hành không phóng dật. Thế nào là hành không phóng dật? Là phòng hộ tâm… Liền được giải thoát khỏi tâm dục lậu; liền được giải thoát khỏi tâm hữu lậu, vô minh lậu”.

Từ lời dạy này, Hòa thượng chỉ rõ: “Hành không phóng dật là pháp tu then chốt – chính là năng lực nội tại giữ tâm không buông lung theo trần cảnh, không rong ruổi theo vọng tưởng. Khi tâm được phòng hộ nghiêm mật, trí tuệ phát sanh, phiền não tiêu diệt và con đường giải thoát hiện lộ”.

Tuy nhiên, Hòa thượng cũng nhấn mạnh, hộ tâm không dừng lại ở sự ngăn chặn điều ác, mà còn tích cực nuôi lớn các thiện pháp, đặc biệt là Bát Chánh Đạo – tám con đường chánh giúp xây dựng nội tâm kiên cố và đi sâu vào thực chứng: chánh kiến, chánh tư duy, chánh ngữ, chánh nghiệp, chánh mạng, chánh tinh tấn, chánh niệm và chánh định.

Trong phần tiếp theo, HT. Giác Nhân mở rộng ý nghĩa “hộ tâm” trong mối liên hệ giữa người xuất gia và đàn-việt, những người hộ trì Tam Bảo. Hòa thượng nhấn mạnh, chính tấm lòng bi mẫn và biết ơn sâu sắc đối với các thí chủ là một biểu hiện thiết thực của người hộ tâm. Ngài dẫn lời Đức Phật dạy: “Thí chủ là người hay cho các ngươi áo chăn, ẩm thực, khăn trải giường chõng, thuốc thang cho bệnh tật. Cho nên, này các Tỳ-kheo, hãy có tâm từ đối với đàn-việt”.

Từ lời dạy này, Hòa thượng khuyến nhắc chư hành giả cần thể hiện tâm từ không chỉ nơi hành động (thân), lời nói (khẩu) mà còn ở cả ý nghĩ (ý), phải sống với tâm từ - bi - hỷ - xả, biết trân trọng và sử dụng đúng pháp những vật phẩm được cúng dường, không nên sanh tâm tham nhiễm hay đắm trước.

Để minh họa cho điều này, Hòa thượng trích bài kệ “Thọ bát” để nhắc nhở chư hành giả giữ tâm thanh tịnh khi thọ dụng:

“Tạm dùng nhưng chẳng luyến tâm
Đã không tham nhiễm nào lâm tội tình
Giờ thọ thực nhắc mình tinh tiến
Lập đạo thành chí nguyện mới thành.”

Khép lại thời pháp, HT. Giác Nhân nhấn mạnh: “Người xuất gia lấy hoằng pháp độ sanh làm sự nghiệp chơn chánh, nhưng để làm tròn sứ mệnh ấy thì trước tiên phải hộ trì nội tâm, nhiếp phục vọng tưởng, nuôi lớn thiện pháp”. Đây không chỉ là lời sách tấn trong mùa an cư mà còn là thông điệp sống còn trên lộ trình xuất thế.

Buổi pháp thoại “Hộ tâm” là một lời sách tấn sâu sắc, giàu đạo vị, giúp chư hành giả ACKH ý thức rõ hơn về tầm quan trọng của việc gìn giữ tâm ý trong sạch – làm nền tảng cho giải thoát và hoằng truyền Chánh pháp.

Chia sẻ với thân hữu:

In bài viết: