Trong khuôn khổ khóa ACKH PL.2569 tại trường hạ Pháp viện Minh Đăng Quang (P.Bình Trưng, TP.HCM), sáng 21/7/2025 (27/6/Ất Tỵ), TT. Minh Liên – Ủy viên HĐTS GHPGVN, Phó ban Truyền thông GHPGVN TP.HCM, Phó Thư ký Hệ phái PGKS, tiếp tục có buổi giảng thứ 2 về chủ đề “Giáo dục Phật giáo Khất sĩ từ truyền thống đến hiện đại”, mở ra một góc nhìn toàn diện về nền giáo dục Phật giáo Việt Nam nói chung và Phật giáo Khất sĩ nói riêng trong dòng chảy lịch sử và thực tiễn hiện đại.

Mở đầu buổi giảng, Thượng tọa gợi mở cho chư hành giả đến khái niệm “mặc ứng đồng tình”, một phương thức tiếp cận mà người tu cần phải vận dụng để tránh những mâu thuẫn không cần thiết giữa đức tin và lý trí, giữa tín ngưỡng và khoa học thực nghiệm.

Thượng tọa nhận định, có những chân lý trong đạo Phật không thể chứng minh bằng phương tiện lý luận thông thường, như các loại thần thông: tha tâm thông, thiên nhãn thông… Việc cố gắng áp đặt khoa học thực nghiệm để lý giải những điều vượt khỏi tầm với của giác quan sẽ khiến mất đi tính linh thiêng và chiều sâu huyền diệu vốn có của giáo pháp. Như lời Thượng tọa khẳng định: “Có những điều không giải thích được không có nghĩa là không tồn tại”.

Từ đó, Thượng tọa nhấn mạnh đến sự dung hợp hài hòa giữa tín ngưỡng và học thuật, giữa truyền thống tâm linh và tư duy lý tính. Theo Thượng tọa, Phật giáo không nên bị kéo nghiêng về một phía, hoặc chỉ thuần túy là niềm tin tôn giáo, hoặc chỉ đơn thuần là học thuật lý luận. Người tu học phải thấy rõ rằng Phật giáo và Phật học vốn là một thể thống nhất, tuy hai mà một, một thể hai mặt. Nếu Phật giáo là điểm tựa tâm linh cho quần chúng tín đồ, thì Phật học là dòng suối trí tuệ nuôi dưỡng căn cơ tư tưởng của giới trí thức.

Vậy nên, “Để Phật giáo phát triển vững mạnh và trường tồn, việc cân bằng giữa hai khía cạnh tín ngưỡng và học thuật là điều thiết yếu. Đây không chỉ là vấn đề phương pháp luận, mà còn là vấn đề sống còn cho tương lai đạo Phật”, Thượng tọa chỉ rõ.

Đi sâu vào nội hàm tiến trình hình thành và phát triển của nền giáo dục Phật giáo Việt Nam, từ những dấu mốc đầu tiên trong lịch sử dân tộc, Thượng tọa cho biết, từ thế kỷ II, trung tâm Phật giáo Luy Lâu từng là nơi truyền bá giáo lý hưng thịnh, thể hiện mối giao thoa hài hòa giữa đạo Phật và văn hóa bản địa. Tuy nhiên, đến thời kỳ bị ảnh hưởng bởi thực dân phương Tây vào cuối thế kỷ XIX, đạo Phật dần bị thu hẹp, méo mó trong mắt người đời. Thượng tọa nhận định, đó là thời kỳ Phật giáo rơi vào tình trạng tiêu cực, yếm thế, và bị hiểu sai như một tôn giáo trốn đời, thiếu sinh khí, thiếu tính khoa học và thiếu sức ảnh hưởng xã hội.

Trước tình hình đó, nhiều quốc gia phương Đông đã khởi xướng phong trào chấn hưng Phật giáo. Tại Trung Quốc, có Đại sư Thái Hư là người tiên phong. Tại Việt Nam, từ những năm 1930, nền giáo dục Phật giáo từng bước được cải cách và chấn chỉnh. Hàng loạt Phật học đường ra đời đã làm sống lại dòng chảy giáo lý: Linh Sơn Phật học viện (Sài Gòn), Lưỡng Xuyên Phật học đường (Trà Vinh), Phật học đường Nam Việt (1953), Trường Phật học Lục Hòa Tăng tại chùa Giác Viên (1952), Phật học viện Nha Trang (1956), Ni viện Từ Nghiêm (1957)… tạo thành một hệ thống đào tạo Tăng Ni bài bản, góp phần xây dựng lớp Tăng tài cho đạo pháp và dân tộc.

Đặc biệt, TT. Minh Liên cũng nhấn mạnh: “Trong khi một số người Việt có khuynh hướng xem nhẹ bản sắc văn hóa truyền thống, chạy theo xu hướng ngoại nhập, thì chính những học giả phương Tây ngày nay lại quay về nghiên cứu đạo Phật với một thái độ trân trọng và nghiêm túc. Điều này là hồi chuông cảnh tỉnh để người học Phật phải biết giữ gìn, phát huy những giá trị cốt lõi mà mình đang thừa hưởng – những giá trị đã nuôi dưỡng tâm hồn dân tộc suốt bao thế kỷ”.

Khép lại buổi giảng, Thượng tọa để lại nơi đại chúng một thông điệp sâu sắc: “Muốn xây dựng một nền giáo dục Phật giáo vững mạnh, phải đặt nó trên nền tảng tỉnh thức – kế thừa – dung hợp, trong đó người tu không chỉ là hành giả tịnh tu, mà còn là người tiếp nối sứ mệnh văn hóa, giáo dục và trí tuệ. Chỉ khi tín ngưỡng được nuôi dưỡng bằng học thuật, và học thuật được thấm nhuần bởi tâm linh, thì con đường tu học mới thực sự toàn diện và bền vững”.

 

Một số hình ảnh được ghi nhận:

Chia sẻ với thân hữu:

In bài viết: