Trong vai trò Thiền chủ của khóa tu Truyền thống Khất sĩ lần thứ 39 được tổ chức tại Tịnh xá Ngọc Phúc (tỉnh Gia Lai), ngày 24/12/2025 (5/11/Ất Tỵ), Trưởng lão HT. Giác Giới – Phó Thư ký Ban Thường trực HĐCM GHPGVN, Giáo phẩm Chứng minh Hệ phái, Chứng minh GĐ.I PGKS, đã quang lâm và sách tấn chư hành giả khóa tu với chủ đề “Truyền thống Giới - Định - Tuệ: Học, tu và phụng sự”, dẫn dắt chư hành giả quay về với cội nguồn nguyên bản của đạo Phật và truyền thống tu học đặc thù của Hệ phái PGKS, nhằm xác lập phương hướng tu tập đúng đắn và bền vững trên lộ trình giải thoát.

Trưởng lão Hòa thượng khơi lại dòng chảy lịch sử của Phật giáo hơn 2600 năm, từ thuở Đức Phật còn tại thế cho đến giai đoạn các bộ phái hình thành sau khi Ngài nhập Niết-bàn, qua đó nhấn mạnh, con đường tu tập ngay từ buổi đầu, đã luôn đứng giữa hai khuynh hướng đối nghịch, là hưởng thụ dục lạc và khổ hạnh ép xác. Chính nhờ thể nhập Trung đạo mà Đức Phật đã thành tựu giác ngộ, mở ra con đường Giới - Định - Tuệ, làm trụ cột cho toàn bộ giáo pháp.

Từ bối cảnh lịch sử ấy, Hòa thượng liên hệ đến sự phát triển của Hệ phái PGKS Việt Nam sau 74 năm, kể từ ngày Tổ sư Minh Đăng Quang vắng bóng. Sự lớn mạnh về tổ chức và hình thức là điều đáng trân trọng, nhưng theo Trưởng lão Hòa thượng, điều cốt yếu hơn cả là chư Tăng cần có những cơ hội ngồi lại cùng nhau, cùng học, cùng tu, cùng soi sáng giáo pháp, để tránh rơi vào tình trạng phát triển hình thức mà thiếu chiều sâu tu chứng.

Trưởng lão Hòa thượng khẳng định: "Giới - Định - Tuệ chính là cốt lõi của đạo lộ giải thoát, là tinh hoa nằm gọn trong Tứ Thánh Đế và là sự thu nhiếp toàn diện của Bát Chánh Đạo. Hành giả muốn đi đúng con đường của chư Phật thì phải khéo léo giữ vững Trung đạo, tránh hai cực đoan là buông lung theo dục lạc và khổ hạnh ép xác".

Với hình ảnh cây cổ thụ, Trưởng lão Hòa thượng ví Giới như lớp vỏ ngoài bảo vệ thân cây, Định như lớp vỏ trong giữ cho thân cây vững chắc, còn Tuệ chính là phần lõi, là Chánh tri kiến. "Chỉ khi nào hành giả thực sự chứng đắc Thánh quả, đặc biệt là quả vị A-la-hán, mới có thể nói là đã chạm đến cốt lõi của cây đạo hạnh", Trưởng lão Hòa thượng nhấn mạnh.

Nhắc lại ẩn dụ dấu chân voi, trong đó mọi thiện pháp đều quy về Tứ Thánh Đế, như mọi dấu chân thú đều nằm gọn trong dấu chân voi, Trưởng lão HT. Giác Giới chỉ rõ, bốn dấu chân Thánh mà hành giả cần nhận diện chính là Thánh giới uẩn, Thánh định uẩn, Thánh tuệ uẩn và Thánh giải thoát tri kiến.

Để làm sống động cho giáo lý, Trưởng lão Hòa thượng đã nhắc đến gương hạnh tu hành nghiêm cẩn của các bậc tiền bối trong Hệ phái. Trong đó, hình ảnh Nhị tổ Giác Chánh hiện lên như một biểu tượng của sự tinh tấn không gián đoạn, từ những công việc rất nhỏ trong sinh hoạt thường nhật cho đến việc học Chơn lý và hành thiền, tất cả đều được thực hiện đều đặn, miên mật, không để một thời khắc nào trôi qua trong sự buông lơi. Bên cạnh đó là hình ảnh về Trưởng lão Giác Như, người tuy xuất thân nông dân, ít chữ nghĩa, nhưng đã thâu tóm toàn bộ đạo Phật trong những yếu chỉ giản dị mà sâu sắc về thân - khẩu - ý, tham - sân - si và Giới - Định - Tuệ.

Từ đó, Trưởng lão Hòa thượng khuyến tấn đại chúng phải nghiêm túc trong việc học và hành giới luật, đặc biệt là các pháp tác trì như An cư và Tự tứ. Bởi theo Trưởng lão Hòa thượng, không thông hiểu giới luật sẽ dẫn đến sự sai lệch trong nhận định, phán xét, vô tình làm tổn hại đến sự thanh tịnh và trường tồn của Chánh pháp. Từ nền tảng giới luật vững vàng, Trưởng lão HT. Giác Giới khuyến khích chư hành giả nỗ lực hướng đến việc chứng đắc Sơ quả Tu-đà-hoàn, để không rơi vào tình trạng tu mù.

"Chánh kiến phải là yếu tố đi đầu, giữ vai trò tiền phong trong Bát Chánh Đạo, giúp hành giả phân định rõ ràng giữa vô lậu và hữu lậu, giữa chánh và tà. Khi chứng Sơ quả, hành giả đoạn trừ được ba kiết sử căn bản là thân kiến, nghi và giới cấm thủ, từ đó con đường tiến đến các đạo quả cao hơn sẽ rộng mở. Như hai vị đại đệ tử Xá-lợi-phất và Mục-kiền-liên, chỉ nhờ nghe một bài kệ ngắn về nhân duyên mà chứng nhập Sơ quả, đây chính là vai trò quyết định của việc nghe pháp đúng chánh và liễu nghĩa", Trưởng lão Hòa thượng khẳng định.

Tiếp nối mạch tư tưởng ấy, Trưởng lão Hòa thượng trình bày rõ ràng về tư cách của một bậc Sa-môn chân chính. Theo Trưởng lão Hòa thượng, người xuất gia phải thành tựu các pháp tác thành Sa-môn, bắt đầu từ tâm hổ thẹn và tàm quý, biết xấu hổ với các ác pháp và hướng tâm về thiện pháp. Ba nghiệp thân - khẩu - ý phải được giữ gìn thanh tịnh, mạng sống phải được nuôi dưỡng bằng chánh mạng, tránh xa các hình thức tà mạng. Đặc biệt, Trưởng lão Hòa thượng nhấn mạnh đến sự cần thiết của chánh niệm tỉnh giác trong mọi oai nghi, từ đi, đứng, nằm, ngồi cho đến những sinh hoạt nhỏ nhất trong đời sống thường ngày. Người tu, theo Trưởng lão Hòa thượng, phải luôn tỉnh thức như người lính canh, không để các pháp bất thiện có cơ hội xâm nhập và chi phối tâm thức.

Nói về mối quan hệ giữa thiền định và trí tuệ, Trưởng lão Hòa thượng chỉ rõ, thiền định chính là phương tiện dẫn tâm đến trí tuệ như thực: "Khi 5 triền cái được xả ly, tâm sanh hoan hỷ, khinh an, lạc thọ và dần an trú trong nhất tâm. Từ nền tảng định ấy, trí tuệ phát sinh, giúp hành giả thấy rõ bản chất vô thường, khổ, vô ngã của các pháp, dẫn đến ly tham và giải thoát. Không nhất thiết phải chứng đắc các tầng thiền sâu mới có thể thành tựu Thánh quả, bởi chỉ cần định sát-na, hay cận định trong lúc nghe pháp, hành giả cũng có thể khai mở pháp nhãn, chứng nhập Sơ quả".

Qua câu chuyện Tỳ-kheo Chu-lợi Bàn-đặc, người tưởng chừng dốt nát và bất lực trên con đường học pháp, nhưng nhờ phương tiện thiện xảo của Đức Phật, đã từ việc lau chiếc khăn trắng mà ngộ ra bụi bặm tham - sân - si nơi tự tâm, để rồi chứng quả A-la-hán, Trưởng lão Hòa thượng đã làm nổi bật tinh thần từ bi và trí tuệ viên dung của Đức Phật, đồng thời khích lệ hành giả không nên tự ti hay thối chí, mà cần kiên định hành trì đúng pháp.

Khép lại thời pháp, Trưởng lão HT. Giác Giới tha thiết nhắc nhở đại chúng về tầm quan trọng của việc thường xuyên nghe và học diệu pháp, bởi nghe đúng chánh pháp sẽ giúp mở rộng tri kiến, đoạn trừ nghi hoặc, làm cho tâm được tịnh tín và bất động. Trưởng lão Hòa thượng kêu gọi chư Tăng hãy tận dụng trọn vẹn thời gian của khóa tu để suy tư, quán chiếu và hành trì giáo pháp, tưới tẩm hạt giống trí tuệ nơi tự thân, hầu thành tựu tri kiến xứng đáng với bậc Thánh, qua đó phụng sự đạo pháp và chúng sanh một cách thiết thực và hiệu quả.

"Chỉ khi quay về vững chãi với Giới - Định - Tuệ, hành giả mới thật sự bước đi trên con đường giác ngộ mà chư Phật và Thầy Tổ đã khai mở", Trưởng lão Hòa thượng khẳng định.

 

Một số hình ảnh được ghi nhận: